Khác hẳn hoàn toàn với những con dao bạn thường thấy và sử dụng trong không gian bếp nhà bạn, nhà hàng hoặc các quán ăn, những con dao được làm ra đáp ứng cho nhu cầu dã ngoại (camping) sẽ có những yếu tố khắt khe hơn như mức độ hoàn thiện, chất liệu tạo thành, khả năng sử dụng, tính bền bỉ,…. và nhất là giá thành cũng không hề rẻ. Trong bài viết này, mình sẽ tìm hiểu về những điều cơ bản trên một con dao cho nhu cầu camping sẽ thú vị như thế nào.
1. Chất liệu
Về bản chất, hầu hết các loại lưỡi dao trên thị trường đều được các hãng sản xuất dùng chất liệu thép (steel) và được chia thành 3 loại chính:
Thép công cụ - Tool Steel
Hợp kim thép chủ yếu rất cứng, sử dụng trong các chi tiết chuyên để cắt. Một số thép phổ biên trong nhóm này là D2, O1 và seri thép Crucible CPM (ví dụ CPM 3V) cộng với thép "high speed" như M4.
Carbon Steel
Thường được sử dụng ở những con dao ưu tiên về mức độ cứng, nhất là các mẫu dao sinh tồn và dao machete thường được làm bằng thép này. Đặc tính chung là có thể mất cạnh sắc nhanh, nhưng cũng dễ dàng mài lại, dễ bị oxy hóa gây hiện tượng gỉ sét do lượng Chrome pha thấp. Chất liệu carbon steel phổ biến nhất là 1095.
Thép không gỉ - Stainless steel
Đây là loại thép được sử dụng nhiều nhất, được pha lượng Chrome và một vài thành phần khác giúp chống ăn mòn, gỉ sét và tăng chất lượng ở một vài khía cạnh khác, tuy vậy độ dẻo sẽ bị giảm đi và giá thành cũng cao hơn. Mặt khác, để được gọi là thép không gì thì nó phải có ít nhất 13% chất liệu Chrome. Các loại thép Stainless steel phổ biến hiện tại có thể kể đến như: 400, 154CM, AUS, VG, CTS, MoV, Sandvik và seri Crucible SxxV. Lưu ý rằng, khái niệm "stainless steel - thép không gỉ" không có nghĩa là nó không gỉ, chỉ là gỉ ít hay nhiều mà thôi.
2. Khả năng sử dụng
Rất nhiều loại dao nói chung và cho cầu camping nói riêng được làm ra để mang lại trải nghiệm dùng khác nhau, và đây là 5 tiêu chí cơ bản:
Độ cứng (Hardness):
Là khả năng chống biến dạng khi chịu áp lực từ bên ngoài vào hoặc khi dao chịu phản lực khi sử dụng. Độ cứng của thép làm dao thường được goi là độ "khỏe" và thường được đo bằng thang đo Tockwell C (còn gọi là HRC).
Độ dẻo (Toughness):
Là khả năng chống lại thiệt hại khi lưỡi dao bị tác động cực mạnh. Điều này xác định bằng khả năng chịu uốn cong mà không bị nứt, vỡ, gãy. Một con dao có chất thép càng cứng thì khả năng dẻo lại càng kém và ngược lại.
Chống hao mòn (Wear resistance):
Là khả năng chép chịu đựng sự mài mòn (abrasive) và khả năng kết dính (adhensive wear). Mài mòn là khi dao tiếp xúc với bề mặt mềm, mịn, nó sẽ bị mòn đi từng chút một. Khả năng kết dính được đánh giá khi lưỡi dao chịu tác động từ vật liệu thô hơn, nếu kết dính kém, những mảng thép nhỏ sẽ bong ra khỏi kết cấu con dao. Chịu hao mòn thường tương quan với độ cứng của thép nhưng cũng liên quan đến các chất hóa hoc cụ thể trong thép. Thép được tôi với độ cứng như nhau, nhưng nếu thép nào có nhiều Cacbua hơn, thường sẽ chồng hao mòn tốt hơn.
Chống ăn mòn (Corrosion Resistance):
Là khả năng chống ăn mòn như rỉ sét gây ra bởi các yếu tố như bụi bẩn, độ ẩm và muối. Tuy nhiên, một con dao có khả năng chống ăn mòn cao không ảnh hưởng đến chất lượng tổng thể của lưỡi dao.
Giữ cạnh sắc (Edge Retention):
Là khả năng giữ cạnh sắc bao lâu trong quá trình sử dụng, việc duy trì cạnh sắc là một sự kết hợp giữa chống mài mòn và chống biến dạng của "cạnh sắc". Tuy vậy, không một con dao có thể đạt mức hoàn hảo mọi yếu tố, phải có sự đánh đổi giữa độ cứng và độ dẻo. Chẳng hạn như, một con dao khi rất cứng, thì sẽ giòn, dễ dàng bị gãy, mẻ khi gặp bề mặt cứng. Một con dao dùng thép đủ dẻo để chịu được biến dạng, nhưng lại gặp khó khăn khi giữ cạnh sắc.
3. Độ cứng của thép (HRC)
Bất cứ hãng sản xuất dụng cụ dao nào cũng sẽ in thông tin chỉ số độ cứng của thép ở bên ngoài bao bì, từ đó bạn sẽ biết được con dao có phù hợp với nhu cầu sử dụng hay không. Ôn lại lý thuyết căn bản, đơn vị đo độ cứng của chất liệu thép là HRC (Hardness Rockwell C). Trên thiết bị đo độ cứng sử dụng đơn vị đo Rockwell sẽ có thang đo biểu tượng C (chữ đen) với mũi nhọn kim cương và lực ấn 150kg, dùng để đo các vật liệu có độ cứng trung bình và cao. Ngoài ra, còn có thang đo biểu tượng B (chữ đỏ) dùng để thử độ cứng của thép chưa tôi, đồng,… với lực ấn 100kg và thang đo biểu tượng chữ A với lực ấn 60kg.
Cấp độ xác định độ cứng của thép:
- Loại có độ cứng thấp: gồm các loại vật liệu có độ cứng nhỏ hơn 20 HRC, 100 HRB.
- Loại có độ cứng trung bình: có giá trị độ cứng trong khoảng 25 HRC - 45 HRC.
- Loại có độ cứng cao: có giá trị độ cứng từ 52 HRC - 60 HRC.
- Loại có độ cứng rất cao: giá trị độ cứng lớn hơn 62 HRC.
4. Loại thép sử dụng phổ biến nhất: Sandvik Series
Thép của Sandvik phần lớn được tìm thấy trên các mẫu dao nhập môn, giá rẻ. Số ở phía trước càng lớn, chất lượng thép càng tốt. Nếu bạn tìm mua một con dao có chất liệu thép tên mã 14C28N thì con dao đó được làm bằng thép Sandvik.
5. Thương hiệu
Như đã đề cập, bạn dễ dàng mua một con dao với giá chỉ vài chục ngàn tại chợ, siêu thị, bách hóa tổng hợp,… Tuy nhiên, để mua được một con dao chuyên dụng cho việc camping thì bạn sẽ phải tìm đến những thương hiệu lớn nổi tiếng lâu năm, cũng như địa điểm bán chính hãng uy tín. Trong đó, phải kể đến là thương hiệu Morakniv, được thành lập vào năm 1891 tại thị trấn Mora của Thụy Điển. một trong những thương hiệu dao nổi tiếng và được yêu thích nhất trên thế giới.
Những sản phẩm dao của thương hiệu Morakniv được làm từ các loại thép cao cấp, có độ cứng và độ bền cao, giúp dao giữ được lưỡi sắc bén trong thời gian dài sử dụng. Ngoài ra, hãng cũng làm ra nhiều dòng sản phẩm đa dạng, từ những mẫu dao nhỏ gọn dễ dàng mang theo khi đi phượt, đến các mẫu dao lớn hơn dành cho công việc đòi hỏi sức mạnh và độ bền. Thậm chí, Morakniv còn cung cấp các loại phụ kiện cho dao, như miếng đá mài dao, túi đựng dao, khóa dao để đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Một số dòng sản phẩm nổi bật của Morakniv:
- Morakniv Companion: đây là một trong những sản phẩm bán chạy nhất của Morakniv, với lưỡi dao dài 10,6cm, được làm từ thép không gỉ, thiết kế với độ sắc bén và độ bền cao, dễ sử dụng và mang theo khi đi phượt.
- Morakniv Garberg: đây là một mẫu dao với lưỡi dao dài 10,8cm, được làm từ thép cacbon cao cấp, thiết kế mạnh mẽ, chắc chắn và có độ bền cao, phù hợp cho các hoạt động ngoài trời, săn bắn và công việc nghiệp dư.
- Morakniv Eldris: đây là một mẫu dao nhỏ gọn, với lưỡi dao dài 5,9cm, được thiết kế để dễ dàng mang theo và sử dụng khi đi phượt, câu cá hoặc các hoạt động ngoài trời khác.
- Morakniv Kansbol: đây là một mẫu dao đa năng, có lưỡi dao dài 10,9cm, được thiết kế để sử dụng cho các hoạt động ngoài trời, săn bắn, câu cá và công việc nghiệp dư.
- Morakniv Craftline: đây là một dòng sản phẩm chuyên dụng cho công việc nghiệp dư, với nhiều kích thước và kiểu dáng khác nhau, phù hợp cho các công việc cắt cỏ, xẻ gỗ, đục gỗ, hay công việc trong nhà.
Ngoài ra, Morakniv còn có nhiều dòng sản phẩm khác như Morakniv Bushcraft, Morakniv Basic, Morakniv Robust, Morakniv Pro S, Morakniv Classic và Morakniv 2000, đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dùng ở nhiều mục đích và lĩnh vực khác nhau.
Tin tức, hình ảnh: Mai Nguyên Rider tổng hợp.
